Türkiye Black Friday’ı Sevdi
Amerika’da uzun yıllardır perakende sektörünün en çok yoğunlaştığı alışveriş sezonundan biri şüphesiz Black Friday. Amerikan aile kültüründe önemli bir yer tutan Şükran Günü’nü takip eden bu alışveriş festivali neredeyse tüm perakendecilerin yüksek oranlarda indirimlerle katıldığı ve büyük satış rakamlarına ulaşılabilen kampanya periyodu olarak biliniyor. Perşembe günleri kutlanan Şükran Günü ile başlayıp takip eden pazartesi günü Cyber Monday ile son bulan bu dört günlük alışveriş festivali ve tatil, uzun yıllar sadece Birleşik Devletler perakende pazarına özgün bir gelenek idi. Fakat uluslararası e-ticaret alışkanlıklarının gelişmesi ve Amerikalı perakendecilerin hem Avrupa’da hem de Türkiye’de operasyonlarını genişletmeleriyle bu durum değişti. Artık yakın coğrafyamızda ve ülkemizde perakendecilerin üzerine kampanyalar kurguladığı, tüketicilerin ise alışveriş alışkanlıklarında yıllar geçtikçe daha fazla yer tutan, ancak şükran günü gibi kültürel bir kutlama ile ilişkilendirilmeden tek bir gün ile sınırlandırılan bir perakende festivali haline geldi. 2017 yılından beri perakendecilerin daha yaygın olarak dahil olduğu ve Türkiye’de “Süper Cuma”, “Şahane Cuma”, “Muhteşem Cuma”, “Kara Cuma” ve “Efsane Cuma” gibi isimlerle kampanya takvimlerinde önemli bir yer tutan bu özel alışveriş gününe, sadece perakende sektörü değil bankacılık sektörü de farklı dijital kampanyalar ile Black Friday festivaline dahil olurken, özellikle e-ticaret sitelerindeki satışlarda büyük bir artış yaşanıyor. Türkiye’deki alışveriş alışkanlıklarında 2017’den günümüze Black Friday’in ne kadar yer ettiği ve bu ay perakendecilerin bir kez daha büyük indirimlerle tüketicinin karşısına çıkacağı bu özel günün perakende sektörü için neler vadettiğini gelin birlikte inceleyelim.
Özellikle son iki yıl içinde hem tüketiciler tarafından bilinirliği artan hem de sektörün yaygın şekilde katılım gösterdiği Black Friday’in 2019 yılında da geçtiğimiz yıllardaki gibi büyük satış hacimlerine ulaşması öngörülüyor. Her ne kadar 2016 yılında kimi perakendecilerin küçük hacimlerde ve belirli kapsamlarda Black Friday kampanyası yaptığı gözlemlense de hem e-ticaret platformlarının hem de geleneksel kanal perakendecilerinin yaygın kampanyalar ile dahil olduğu tek günlük bu festivalin Türkiye’deki ilk başlangıç tarihini 24 Kasım 2017 olarak almak daha doğru olacaktır. 2017’de Black Friday boyunca gerçekleşen harcamalara bakıldığında ise, Bankalararası Kart Merkezi (BKM) raporlarına göre kartlı ödeme yöntemleri kullanılarak tamamlanan harcamaların toplamı 2.4 Milyar TL. Aynı yıl gerçekleşen toplam kartlı Black Friday harcamalarının yüzde 24’ü e-ticaret platformları aracılığıyla gerçekleşirken, tek günlük bu alışveriş festivali kapsamında toplam 580 Milyon TL’lik bir ciroya ulaşan e-ticaret platformlarından bazıları ise yüzde 3.000 gibi astronomik bir trafik artışıyla karşılaştı. 23 Kasım 2018’e geldiğimizde ise Black Friday festivali yüzde 89 gibi oldukça yüksek bir bilinirliğe ulaşırken, ilgili gün yapılan kartlı harcamalar 2017’ye oranla yüzde 38 artış yakalayarak 3.4 Milyar TL’yi gördü. Bir gün içinde 2.1 milyon tekil kart ile e-ticaret ödemesi yapıldığını belirten BKM’nin yayınladığı rapora göre, tüm zamanların işlem rekoru 2018 Black Friday’de kırıldı. Aynı gün içinde 110 bin kart ise ilk defa internet alışverişinde kullanıldı. Black Friday’de yüksek indirimlerden faydalanmak isteyen kullanıcıların daha önce hiç kullanmamış olmalarına rağmen e-ticarete yönelmesi ise bu büyük festivalin alışveriş sosyolojisinde de büyük bir değişikliğe kaynaklık ettiğini gözler önüne seriyor. Toplam 970 Milyon TL’lik ciroya ulaşan e-ticaret platformları tek gün içinde yapılan alışveriş hacminde sektör rekorunu kırdı.
2019 yılına geldiğimizde ise 29 Kasım günü kutlanacak olan Black Friday’de geçtiğimiz yıl kırılan rekorun kolaylıkla geçilmesi beklenirken 1 Milyar TL’lik e-ticaret harcamasının gerçekleşmesine kesin gözüyle bakılıyor. Bu özel günün bilinirliğinin daha da arttığı gerçeğine ek olarak e-ticaret platformlarında ödeme yöntemi olarak yoğun kullanılan kart sayılarında da 2018 yılı sonuna göre Haziran 2019 itibariyle artış yaşandığı görülüyor. Bu bilgiler ışığında kredi kartlarında 1,6 milyonluk, banka kartlarında ise 9,5 milyonluk bir artış yaşanması, 2019 Black Friday’in tüm zamanların rekorunu kıracağı öngörüsünü oldukça güçlendiriyor. 2017 yılından beri sabit bir şekilde en çok harcamanın yapıldığı kategori olan elektronik harcamalarının (2017’de 238 Milyon TL, 2018’de 365 Milyon TL) 2019’da da zirvede olacağı beklenirken, toplam harcamanın 4 Milyar TL’lik barajı aşması bekleniyor.
Unutmamak gerekiyor ki yukarıdaki rakamlar, Black Friday günü geleneksel kanalda yapılan nakit harcamaları değerlendirme dışında bırakırken, Black Friday gibi oldukça yeni olan bir perakende festivalinin ülke genelinde ne kadar yaygın bir şekilde karşılık bulduğuna güçlü bir kanıt sunuyor.
